इनकम टॅक्स रिटर्न्स भरण्यापूर्वी..... अ‍ॅड. अतुल भारद्वाज [ जून २०२३ ]

अ‍ॅड. अतुल भारद्वाज, अमरावती

99227 96745

abtax65@gmail.com

“या वर्षी एवढा टॅक्स कसा काय लागला ? मागच्या वर्षी तर नव्हता लागला” किंवा “या वर्षी एवढे कागदपत्रे का मागत आहेत ? मागच्या वर्षी तर नव्हते मागितले.”

वरील वाक्ये प्रत्येक कर सल्लागार / वकील / सीएच्या ऑफिसमध्ये करदात्याकडून ऐकायला मिळत आहेत. मित्रांनो, लक्षपूर्वक खालील माहिती वाचा. इनकम टॅक्स डिपार्टमेंटला आधुनिक तंत्रज्ञानाच्या माध्यमातून सर्व प्रकारच्या आर्थिक व्यवहाराची माहिती उपलब्ध होत असते. विशेषतः प्रत्येक पॅन/आधार नंबर वर होणारे आर्थिक व्यवहार आता सहजपणे आयकर खात्याला विनासायास प्राप्त होत आहेत.

संबंधित व्यवहाराची संपूर्ण माहिती A.I.S. म्हणजेच Annual Information Statement व T.I.S. म्हणजेच Taxpayers Information Summary व सोबतच 26 एएस या माहिती पत्रकात Income Tax च्या साईट वर उपलब्ध आहेत.

रिटर्न भरण्यापूर्वी करदात्याला त्याच्या सगळ्या प्रकारच्या आर्थिक व्यवहाराची माहिती पडताळून पाहण्यासाठी व त्या अनुषंगाने आपापले इनकम टॅक्स रिटर्न भरणे सोपे जावे यासाठी ही माहिती उपलब्ध करून देण्यात आली आहे.

मागील वर्षीपासून आयकर पत्रक भरण्यापूर्वी वरील सदर माहिती आपल्या रिटर्नमध्ये दाखविणे अनिवार्य झाले आहे.

सहसा नोकरपेशा करदाते फक्त वेतन आधारे आपापले रिटर्न आजपर्यंत भरत आले असावेत.

एकदा Form No. 16 दिला किंवा पगाराची माहिती दिली की आपली जबाबदारी संपली असा समज असे. इतरही अनेक मार्गातून मिळणारे उत्पन्न दाखविले जात नव्हते.

थोड्या बहुत प्रमाणात व्यापारी/व्यवसायी वर्गात पण हेच चित्र असायचे. परंतु आता मात्र यापुढे ताकच काय पाणी सुध्दा फुंकून प्यावे लागेल. कोणत्याही करदात्यांनी अखड व ढखड मधील माहिती न पडताळता व त्यामधील अधिकृत असलेली संबंधित प्राप्ती रिटर्न मध्ये भरली नसेल तर त्याला इनकम टॅक्स ऑफिसकडून नोटीस येऊ शकते.

उद्या किंवा भविष्यात येणार्‍या नोटीस पासून होणारा त्रास वाचवून घ्यायचा असेल तर आजच रिटर्न भरण्यापूर्वी 26 AS, AIS व TIS मधील माहिती आपापल्या कर सल्लागाराच्या/वकिलाच्या/सनदी लेखपालाच्या सहकार्याने भरणे उचित राहील.

आयकर हा सर्व मार्गातून मिळालेल्या उत्पन्नावर लागत असतो, मग ते शेती सोडून कोणतेही उत्पन्न असो. उपरोक्त AIS व TIS मध्ये खालील काही मोजक्या व महत्त्वाच्या आर्थिक व्यवहाराची माहिती उदाहरणा दाखल दिलेली आहेत.

• बँकेतील बचत खात्या वरील व्याज, बँकेतील Fixed Deposit / Term Deposit वरील व्याज

• पगारापासून मिळणारे उत्पन्न

• Shares ची खरेदी व विक्री

• Mutual Fund ची खरेदी व विक्री

• SIP म्हणजेच Systematic Investment Plan

• खाजगी/सरकारी बॉण्डचा व्यवहार

• पोस्ट ऑफिस मधील व्यवहार

• चल, अचल स्थावर मालमत्तेची खरेदी किंवा विक्री.

• वेगवेगळ्या कंपन्यांचे Dividend

• कमिशन

• व्यापारी प्राप्ती

• 10 लाखांवरील सर्वच प्रकारचे व्यवहार

• SFT म्हणजेच Specified Financial Transactions असलेले व्यवहार

• करकपात झालेले म्हणजेच TDS केलेले सर्वच प्रकारचे व्यवहार इत्यादी..... इत्यादी .....

जास्तीत जास्त प्रकारच्या आर्थिक व्यवहारांची माहिती उपरोक्त AIS व TIS मध्ये असल्याने रिटर्न भरताना सदर माहिती लपविली जाऊच शकत नाही. त्या आधारावर येत असलेला कर भरावाच लागेल हे पक्के ध्यानात ठेवावे लागेल.

मागील वर्षापर्यंत अनेक प्रकारची माहिती लपविली जाऊ शकत होती. प्रामुख्याने शेअर्स किंवा म्युच्युअल फंडचे व्यवहार लपविले गेल्याचे प्रकर्षांने निदर्शनास आले आहेत.

आज तंत्रज्ञानाने बरीच मोठी प्रगती केली आहे त्यामुळे सगळ्याच व्यवहारावर CC TV लागले आहेत असे समजले तरी गैर होणार नाही. येणार्‍या काही दिवसात याची आणखी व्याप्ती वाढलेली दिसेल. त्यामुळे येईल तो टॅक्स भरून शांत झोप घेणे कधीही चांगलेच राहील. करचोरी करणे आता सोपे राहिले नाही. याचा अर्थ हा नाही की आपण व्यवहार किंवा व्यापार करू नये किंवा करताना भीती बाळगून व्यवहार करावे. असे अजिबात नाही. सर्वच व्यवहार सुरळीतपणे चालू राहू द्यावे. फक्त आता प्रत्येकाला स्वतःच्या व्यवहारासाठी तसेच व्यापार, उद्योग व व्यवसायासाठी आर्थिक शिस्त लावून घेणे गरजेचे झाले आहे एवढेच. कायदेशीर मार्गे कर वाचविण्याचे सर्वच पर्याय नियमाप्रमाणे उपलब्ध राहणारच आहेत. त्याचा फायदा कर वाचविण्यासाठी सुद्धा होऊ शकतो. आता राष्ट्र प्रथम ही भावना लक्षात घेऊन समर्पित भावनेने कर भरून राष्ट्रीय कर्तव्य पार पाडण्याच्या आत्मिक समाधाना सोबतच राष्ट्रीय विकासात खारीचा वाटा उचलण्याचा आनंद मिळत राहील असे समजून घेण्यात वावगे ठरणार नाही असे वाटते.

आयकर पत्रक दाखल करताना

आयकर विवरणपत्र (आयटीआर) भरण्याची 31 जुलै तारीख आहे. त्यासाठी करदात्यांनी आयकर पत्रक वेळेत आणि चुका टाळून दाखल करायला हवे.

1) आयकर पत्रक : आयकर भरताना कोणता फॉर्म वापरायचा हे उत्पन्नाचे स्वरुप आणि करदात्याची श्रेणी यानुसार ठरते. करदात्याने त्याला लागू असलेले पत्रक निवडणे आवश्यक आहे. चुकीचा फॉर्म वापरल्यास आयकर पत्रक अग्राह्य धरले जाईल आणि तुम्हाला विभागाकडून डिफेक्ट नोटीस येईल. ही चूक विहित मुदतीत दुरुस्त करावी लागते.

2) व्यक्तिगत माहिती व बँक तपशील : 2022-23 चे आयटीआर फाइलिंग जेएसओएन युटिलिटीवर आधारित आहे. त्यात वैयक्तिक तपशील आयकर पोर्टलच्या आयटीआर फॉर्ममधून स्वयंचलित पद्धतीने येतो. करदात्याने टॅक्स पोर्टलमध्ये पत्ता, संपर्क क्रमांक, ई-मेल आयडी अचूक भरावा. बँक अकाउंटचा तपशीलही बिनचूक असावा; अन्यथा तुम्हाला रिफंड क्रेडिटमध्ये समस्या येतील.

3) सुट असलेल्या उत्पन्नाची माहिती देणे : पीपीएफवरील व्याजाचे उत्पन्न, सुकन्या समृद्धी खात्यावरील व्याज, नातेवाईकांकडून मिळालेल्या भेटी, इत्यादींवर आयकर लागत नाही. मात्र यांची माहिती आयटीआरमध्ये देणे बंधनकारक आहे. अन्यथा तुम्हांला यावर सूट मिळू शकणार नाही.

4) आयटीआर-व्ही पडताळणी : आयटीआर भरल्यानंतर ई-पडताळणी करावी लागते. सीपीसीला मॅन्युअल स्वरुपात हस्ताक्षर केलेली आयटीआर-व्ही प्रत पाठवावी लागते. आयटीआर-व्ही पडताळणी केली नाही, तर मेहनत फुकट जाते.

5) फॉरिन टॅक्स क्रेडिट क्लेमसाठी फॉर्म 67 आवश्यक : विदेशातील आयकराचे क्रेडिट क्लेम करावयाचे असल्यास आयकर पत्रक दाखल करण्यापूर्वी फॉर्म 67 भरणे आवश्यक आहे. याशिवाय विदेशात अदा केलेल्या करांचे पुरावे जोडणेही आवश्यक आहे.